Dzień Ojca w Szwecji

Glad Fars Dag!

9 listopada składamy w Szwecji życzenia wszystkim tatom ❤️ Ojciec to po szwedzku far, tata - pappa, a jak chcecie powiedzieć "mój stary" to najlepiej użyć farsan ('faszan) - nie ma to w jezyku szwedzkim wydźwięku pejoratywnego, raczej porównać można z polskim "staruszkiem".

Dzień Ojca jest w Szwecji świętem ruchomym i wypada zawsze w drugą niedzielę listopada. Co ciekawe, nieco ponad 100 lat temu obchodzono go jeszcze w czerwcu. Powodem przesunięcia daty był zbyt krótki okres między Dniem Matki i Dniem Ojca.

Poprosiłam Gemini, by wygenerował mi obraz przedstawiający typowego szwedzkiego ojca - miał jedną robotę i wykonał ją idealnie. Na grafice widzimy tak zwanego 🇸🇪 lattepappa - nazwa wzięła się od kawy, którą tatusiowie piją, gdy biorą dzieci w wózkach na spacer i spotykają się na pogaduchy z innymi tatusiami. Nosidełko też szwedzkiemu tacie niestraszne!

Raport w kwestii równouprawnienia, który opublikowało szwedzkie Centralne Biuro Statystyczne SCB podaje, że urlop rodzicielski podzielony był w roku 2023 średnio nieco poniżej 40% dla ojców i nieco ponad 60% dla matek. W Szwecji wywołał on niemałe poruszenie i obawy o brak równouprawnienia, bo matematyka jest, w grubym uproszczeniu, taka, że mamy w sumie urlop rodzicielski (🇸🇪föräldrarledighet) w wymiarze 480 dni i tymi dniami się rodzice mogą dzielić, jak im się podoba, poza, bez głębszego wchodzenia w szczegóły, 90 dniami na rodzica, które są mniej płatne (więcej na stronie szwedzkiego ubezpieczyciela społecznego Försäkringskassan). Co ciekawe, od lata 2024 każdy rodzic może przepisać 45 dni swojego urlopu rodzicielskiego na kogoś, kto nie jest prawnym opiekunem dziecka, czyli pieniądze za opiekę może na przykład dostać ciocia lub babcia, ale i sąsiadka.

A co sobie życzy szwedzki tata w prezencie? 

Spytałam w pracy moich kolegów-ojców i żaden nie życzył sobie niczego specjalnego. "To święto dla tych świeżaków w roli" - powiedział mi K. "Tak też mówił mój ojciec i ja powiedziałem moim dzieciakom, żeby nic mi nie kupowali. Ja wiem, że mnie kochają, a to by była tylko taka wymiana pieniężna między nami, te prezenty. Ale mówię im, że mogą mi zdrapki kupić, może się z nimi podzielę pieniędzmi, jak wygram" - dodaje, po czym zanosi się typowym dla siebie śmiechem. 

Organizacja Svensk Handel przeprowadziła ankietę, z której wynika, że rodzina K. nie jest osamotniona w braku prezentów. Według raportu na rok 2025, podobnie jak w 2023, najpopularniejszą formą świętowania Dnia Ojca w Szwecji jest po prostu spędzenie z tatą czasu. Co trzeci Szwed deklaruje uczczenie dnia w ten sposób. Wielu zadzwoni do taty przez telefon lub komunikator internetowy. 30% ankietowanych deklaruje także zaproszenie taty na obiad - przygotowany w domu lub restauracji. Wśród prezentów najpopjlarniejsze są czekoladki i kwiaty.

To zbiega się z tym, czego życzą sobie sami ojcowie - ten sam raport pokazuje, że ojcowie najbardziej życzą sobie spotkania z dziećmi zamiast materialnych prezentów.

Mój nibyteść także otrzyma od nas spotkanie z rodziną na niedzielnym obiedzie i mały upominek w formie kawy (z naklejką z okazji Dnia Ojca, a jakże), a także... dobrej jakości ketchup i musztardę. To rzeczy, które na pewno mu posmakują, a my otrzymaliśmy totalny zakaz kupowania teściom fizycznych fantów zbierających kurz. Kalorie ponad kurz, wiadomo 😉

Svensk Handel opublikowała także prognozę, która zakłada, że Szwedzi przeznaczą w tym roku na świętowanie ojców około 950 milionów SEK, mimo niskiej koniunktury. To średnio 244 SEK na osobę w porównaniu ze 188 SEK z roku 2023, co oznacza wzrost aż o 30%. W 2024 roku nie opublikowano raportu.

Dzień Ojca obchodzony jest tego samego dnia także w Norwegii i Finlandii.

Źródła:

Svensk Handel.